O programie

Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury 

Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA) w Polsce jest wdrażany za pośrednictwem programu Fundusze Europejskie dla Rybactwa. EFMRA będzie realizowany w latach 2021-2027.

Fundusz ten jest następcą Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego wdrażanego w latach 2014-2020.

EFMRA służy do wykorzystywania środków finansowych z budżetu UE w celu wspierania wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), zintegrowanej polityki morskiej międzynarodowych zobowiązań UE w dziedzinie zarządzania oceanami.

Fundusz zapewnia wsparcie finansowe na rzecz opracowywania innowacyjnych projektów, które mają na celu, aby zasoby wodne i morskie były wykorzystywane w sposób zrównoważony.Pomoże to w realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu – planu działania dotyczącego unijnej polityki ochrony środowiska i polityki klimatycznej. 

Priorytety EFMRA

1. Wspieranie zrównoważonego rybołówstwa oraz odbudowy i ochrony żywych zasobów wodnych.
2. Wspieranie zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury oraz przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, a co za tym idzie – przyczynianie się do bezpieczeństwa żywnościowego w Unii.
3. Sprzyjanie zrównoważonej niebieskiej gospodarce na obszarach przybrzeżnych, wyspiarskich i śródlądowych, która obejmuje tradycyjną i nowo powstającą działalność gospodarczą związaną z oceanami, morzami, wybrzeżami i wodami śródlądowymi, oraz wspieranie rozwoju społeczności rybackich i sektora akwakultury.
4. Wzmocnienie międzynarodowego zarządzania oceanami oraz przyczynianie się do zapewnienia bezpieczeństwa i czystości mórz i oceanów, ochrony na nich, a także zrównoważonego zarządzania nimi. 

EFMRA wspomaga innowacyjne projekty, które przyczyniają się do zrównoważonej eksploatacji zasobów wodnych i morskich oraz zarządzania nimi. 

Fundusz sprzyja przede wszystkim:

• zrównoważonej i niskoemisyjnej działalności połowowej;
• ochronie różnorodności biologicznej mórz i ekosystemów morskich;
• zaopatrzeniu europejskich konsumentów w zdrową żywność pochodzenia morskiego wysokiej jakości;
• zwiększaniu atrakcyjności społeczno-ekonomicznej sektora rybołówstwa i odmłodzeniu tego sektora, w szczególności w przypadku łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego;
• rozwojowi zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury zwiększającej bezpieczeństwo żywnościowe;
• rozwojowi umiejętności i poprawie warunków pracy w sektorach rybołówstwa i akwakultury;
• gospodarczej i społecznej witalności społeczności nadbrzeżnych;innowacjom w ramach zrównoważonej niebieskiej gospodarki;
• ochronie na morzu, dzięki której morza są bezpieczne;
• współpracy międzynarodowej, dzięki której oceany będą zdrowe, bezpieczne i zarządzane w sposób zrównoważony.

O programie

Program został przygotowany z myślą o kontynuacji wsparcia udzielanego sektorowi rybactwa w perspektywie finansowej Unii Europejskiej (UE), kiedy to środki z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) były wdrażane za pośrednictwem Programu Operacyjnego „Rybactwo i Morze” (PO RYBY 2014–2020). Porgram na lata 2021-2027 został zatwierdzony 9 grudnia 2022 r., Decyzją Wykonawczą Komisji Europejskiej Nr C(2022)8957.

Źródło finasowania 

Budżet programu Fundusze Europejskie dla Rybactwa na lata 2021-2027 to blisko 732 mln euro.

Program jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury w stosunku: 70% (środki UE) i 30% (budżet państwa).

• Alokacja z EFMRA – 512 387 953,00 euro
• Środki krajowe – 219 594 837 euro
• Łącznie – 731 982 790,00 euro

Instytucje 

Planuje się, że program będzie realizowany przez następujące instytucje:

• Instytucja Zarządzająca –  minister właściwy ds. rybołówstwa;
• Instytucja Pośrednicząca – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
• Instytucja Audytowa – szef Krajowej Administracji Skarbowej
• Organ otrzymujący płatności od KE – Ministerstwo Finansów

Za koordynację wdrażania funduszy europejskich w Polsce odpowiada MFiPR.

Główne cele

• realizacja wspólnej polityki rybołówstwa, unijnej polityki morskiej oraz międzynarodowych zobowiązań Unii w dziedzinie zarządzania oceanami,
• promowanie zrównoważonego rybołówstwa i ochrony żywych zasobów morza,
• zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego dzięki dostawom produktów rybołówstwa i akwakultury,
• przyczynianie się do rozwoju zrównoważonej niebieskiej gospodarki, oraz
• zapewnienie zdrowego stanu, bezpieczeństwa i czystości mórz i oceanów, ochrony na nich, a także przyczynianie się do zrównoważonego zarządzania nimi.

Zaplanowano realizację działań pogrupowanych w pięć priorytetów:

1. Wspieranie zrównoważonego rybołówstwa oraz odbudowy i ochrony żywych zasobów wodnych – czyli wspieranie projektów ukierunkowanych na wzmocnienie działalności połowowej zrównoważonej pod względem gospodarczym, społecznym i środowiskowym; ochronę i odbudowę wodnej różnorodności biologicznej i ekosystemów wodnych; zwiększenie efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji CO2; propagowanie dostosowania zdolności połowowej do uprawnień do połowów; wspieranie systemu skutecznej kontroli i egzekwowania w zakresie rybołówstwa oraz pozyskiwania i gromadzenia wiarygodnych danych rybackich na potrzeby podejmowania decyzji w oparciu o wiedzę.
2. Wspieranie zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury oraz przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, przyczyniające się do bezpieczeństwa żywnościowego w Unii – czyli wspieranie projektów ukierunkowanych na  propagowanie zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury, w szczególności zwiększanie konkurencyjności produkcji akwakultury przy zapewnieniu, aby działalność ta była zrównoważona środowiskowo w perspektywie długoterminowej; propagowanie wprowadzania do obrotu, jakości i wartości dodanej produktów rybołówstwa i akwakultury, a także przetwarzania tych produktów.
3. Sprzyjanie zrównoważonej niebieskiej gospodarce na obszarach przybrzeżnych, wyspiarskich i śródlądowych oraz wspieranie rozwoju społeczności rybackich i sektora akwakultury.
4. Wzmocnienie międzynarodowego zarządzania oceanami oraz przyczynianie się do zapewnienia bezpieczeństwa i czystość mórz i oceanów, ochrony na nich, a także zrównoważonego zarządzania nimi – czyli  zapewnienie dofinansowania dla projektów przyczyniających się do Wzmocnienia zrównoważonego zarządzania morzami i oceanami poprzez propagowanie wiedzy o morzu, nadzoru morskiego lub współpracy straży przybrzeżnej.
5. Pomoc Techniczna – czyli zapewnienie systemowego wsparcia administracyjnego w realizacji programu.

Program jest skierowany m.in. do:

• podmiotów prowadzących działalność w zakresie rybołówstwa morskiego, rybołówstwa śródlądowego, chowu i hodowli ryb, przetwarzania i obrotu produktami rybołówstwa i akwakultury,
• Rybackich Lokalnych Grup Działania,
• organizacji rybackich, organizacji zrzeszających producentów akwakultury, organizacji producentów ryb, związków, stowarzyszeń fundacji i organizacji pożytku publicznego realizujących statutowe działania w zakresie rybactwa,
• sektora nauki,
• administracji.

W programie będą wdrażane wszystkie 4 priorytety EFMRA: 

1. Priorytet 1 - Wspieranie zrównoważonego rybołówstwa oraz odbudowy i ochrony żywych zasobów wodnych  
   • Priorytet ten obejmuje wzmocnienie działalności połowowej zrównoważonej pod względem gospodarczym, społecznym i środowiskowym, takie jak projekty innowacyjne w zakresie opracowania i stosowania alternatywnych metod, technik lub technologii połowu czy poszukiwania metod ochrony połowów, zróżnicowanie działalności rybackiej, takie jak budowa smażalni, wędzarni czy zakup środków transportu, poprawę warunków i bezpieczeństwa pracy, takie jak modernizacja statków rybackich, zakup sprzętu rybackiego czy inwestycje infrastrukturalne w portach i miejscach wyładunku ryb, zmniejszenie emisji CO2 polegające na wymianie silników na statkach rybackich, ochronę i odbudowę wodnej różnorodności biologicznej i ekosystemów wodnych, takie jak zbieranie i utylizacja utraconych narzędzi połowowych czy budowa przepławek w celu przywracania ekologicznej ciągłości rzek. 
2. Priorytet 2 - Wspieranie zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury oraz przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, przyczyniając się w ten sposób do bezpieczeństwa żywnościowego w Unii
   • Inwestycje realizowane w ramach tego priorytetu to propagowanie zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury, w szczególności zwiększanie konkurencyjności produkcji akwakultury przy zapewnieniu, aby działalność ta była zrównoważona środowiskowo w perspektywie długoterminowej, takie jak projekty związane z modernizacją sprzętu i urządzeń wykorzystywanych w gospodarstwach akwakultury, projekty związane z poprawą efektywności energetycznej gospodarstw, inwestycje w technologie redukujące zużycie wody i zwiększające zdolność jej retencjonowania czy inwestycje mające na celu różnicowanie dochodów gospodarstw akwakultury m.in. przez rozbudowę łowisk i bazy gastronomiczno-turystycznej, propagowanie wprowadzania do obrotu, jakości i wartości dodanej produktów rybołówstwa i akwakultury, a także przetwarzania tych produktów, takie jak zakup lub modernizację maszyn, urządzeń i ciągów technologicznych przeznaczonych do pakowania produktów rybołówstwa, operacje poprawiające bezpieczeństwo, higienę i warunki pracy czy wprowadzanie na rynek nowych produktów. 
3. Priorytet 3 - Sprzyjanie zrównoważonej niebieskiej gospodarce na obszarach przybrzeżnych, wyspiarskich i śródlądowych oraz wspieranie rozwoju społeczności rybackich i sektora akwakultury
   • Środki z tego priorytetu będą realizowane na poprawę jakości życia (dobrostanu społecznego) i możliwości twórczego korzystania z dóbr cywilizacji, oświaty i kultury (dobrostan kulturowy) na terenach zależnych od rybactwa i akwakultury, takie jak operacje wspierające zróżnicowanie działalności podmiotów tradycyjnie związanych z rybactwem, projekty związane z rozwijaniem ogólnodostępnej infrastruktury rekreacyjno-turystycznej, budową izb pamięci i ścieżek edukacyjnych czy promowaniem dziedzictwa kulturowego związanego z rybactwem. 
4. Priorytet 4 -  Wzmocnienie międzynarodowego zarządzania oceanami oraz przyczynianie się do zapewnienia bezpieczeństwa i czystości mórz i oceanów, ochrony na nich, a także zrównoważonego zarządzania nimi. 
   • Inwestycje realizowane w ramach tego priorytetu to wzmocnienie zrównoważonego zarządzania morzami i oceanami poprzez propagowanie wiedzy o morzu, nadzoru morskiego lub współpracy straży przybrzeżnej, takie jak zakup i modernizacja środków technicznych służących do prowadzenia badań i zbierania danych o stanie środowiska morskiego czy środków technicznych służących do wykonywania zadań związanych z kontrolą rybołówstwa.

Oczekiwane rezultaty 

Operacje realizowane przez beneficjentów programu przyczynią się do poprawy odporności i stabilności sektora rybackiego m.in. przez poprawę konkurencyjności i rentowności podmiotów działających w branżach rybołówstwa, akwakultury i przetwórstwa oraz branż z nimi powiązanych.

Wsparcie finansowe udzielane z programu przyniesie także zbiorową korzyść dla lokalnych społeczności na przykład przez popularyzację produktów rybnych, zróżnicowanie dochodów mieszkańców tradycyjnie utrzymujących się z rybactwa czy, jak w przypadku terenów nadmorskich wkład programu w zbalansowanie i poprawę kondycji floty rybackiej.

Program oddziaływać będzie także na ogół społeczeństwa na przykład przez realizację operacji z zakresu poprawy stanu środowiska i stanu wiedzy na jego temat.